خبرگزاری «حوزه» بخش دوازدهم سلسله یادداشت های روند تحصیلی در حوزه را به قلم حجت الاسلام والمسلمین محمدعلی مروجی طبسی منتشر می کند.
منابع و شروح دروس اصلی سطح یک کدامند؟
دروس اصلی
مهم ترین منابع دروس اصلی این دوره را نیز می توان مانند دوره مقدمات، در دو مرحلۀ تحصیلی معرفی نمود:
فقه
الف): مرحلۀ تحصیل
لمعه شهید اول، شرح لمعه شهید ثانی، بیان، دروس و ذکری شهید اول، روض الجنان و مسالک الافهام شهید ثانی، تعلیقات آقا جمال خوانساری بر شرح لمعه، حاشیه ملا احمد نراقی بر شرح لمعه، حاشیه سلطان العلماء بر شرح لمعه، حواشی کلانتر بر شرح لمعه.
ب): مرحلۀ تحقیق
فقه فتوایی مانند: المقنعه شیخ مفید، النهایۀ شیخ طوسی، جمل العلم و العمل سید مرتضی، شرائع الاسلام محقق حلی.
فقه استدلالی مانند: المعتبر محقق حلی، مدارک الاحکام موسوی عاملی، جواهرالکلام نجفی، التنقیح محقق خویی.
فقه مقارن مانند: الانتصار سید مرتضی، الخلاف شیخ طوسی، منتهی المطلب علامه حلی.
فقه روایی مانند: من لایحضره الفقیه شیخ صدوق، تهذیب الاحکام شیخ طوسی، وسائل الشیعه شیخ حرّ عاملی.
آیات الاحکام مانند: کنزالعرفان فاضل مقداد، زبدۀ البیان اردبیلی.
قواعد فقهی مانند: القواعد الفقهیۀ سید بجنوردی، دروس تمهیدیه ایروانی.
معاجم فقهی مانند: مصطلحات الفقه آیت الله مشکینی، الاصطلاحات الفقهیۀ یاسین عیسی عاملی.
اصول
الف): مرحلۀ تحصیل
الموجز ایت الله سبحانی، اصول الفقه مظفر، اصول الاستنباط حیدری، معالم الدین فرزند شهید ثانی، حاشیه محمد صالح مازندرانی بر معالم، شرح اصول استنباط علی محمدی، المقدمات والتنبیهات (شرح اصول الفقه) محمود قانصوه، شرح اصول الفقه ابراهیم شهرکانی، شرح اصول فقه علی محمدی.
ب): مرحلۀ تحقیق
اصول فقه مقارن مانند: اصول الفقه مقارن آیت الله سبحانی، الاصول العامۀ فی الفقه المقارن محمدتقی حکیم.
اصول فقه تطبیقی مانند: المدخل الی المعجم التطبیقی محسن جهانگیری، المعجم التطبیقی للقواعدالاصولیه محمدحسن ربانی.
اصطلاحات اصول فقه مانند: اصطلاحات الاصول آیت الله مشکینی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول عیسی ولایی، فرهنگ نامه اصول فقه، مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی.
تک نگاری ها یا رساله های اصولی مانند: رسالۀ فی المشتق شیخ انصاری، رسالۀ فی استصحاب العدم الأزلی محقق عراقی.
شرح و تعلیقه مانند: شرح معالم الاصول محمدهادی مازندرانی، حاشیه سلطان العلماء بر معالم، هدایۀ المسترشدین محمدتقی اصفهانی، نهایۀ الدرایۀ محقق اصفهانی.
کتب مستقل مانند: معارج الاصول محقق حلی، مبادی الوصول علامه حلی.
تقاریر مانند: مطارح الانظار نوری کلانتر (تقریرات درس محقق نائینی)، نهایۀ الافکار محمدتقی بروجردی (تقریرات درس محقق عراقی).
منابع اولیه مانند: الذریعۀ سید مرتضی، عدۀ الاصول شیخ طوسی، معارج الاصول محقق حلی، نهایۀ الوصول علامه حلی، تمهید القواعد شهید ثانی.
مصادر ثانویه مانند: الفوائدالحائریۀ سید بهبهانی، قوانین الاصول میرزای قمی، الفصول الغرویۀ محمدحسین تهرانی اصفهانی.
منابع و شروح دروس عمومی سطح یک
الف): علوم قرآنی: التمهید و آموزش قرآنی محمدهادی معرفت، البرهان زرکشی، الاتقان سیوطی، مناهل العرفان زرقانی، البیان محقق خویی.
ب): علوم حدیث: آشنایی با علوم حدیث نصیری، معرفۀ علوم الحدیث حاکم نیشابوری، علم الحدیث مدیر شانه چی، مجموعه رسائل فی علوم الحدیث نسائی.
ج): دانش کلام: اوائل المقالات شیخ مفید، الشافی فی الامامۀ سید مرتضی، قواعد المرام ابن میثم بحرانی، تجریدالاعتقاد خواجه نصیر طوسی، باب حادی عشر علامه حلی، دلائل الصدق مظفر، المراجعات سید شرف الدین، بدایۀ المعارف سید محسن خرازی.
از منابع اهل سنت: شرح الاصول الخمسۀ قاضی عضد ایجی اشعری، شرح المواقف شریف جرجانی، المقاصد فی علم الکلام تفتازانی (اشعری).
د): دانش فلسفه: بدایۀ الحکمۀ و نهایۀ الحکمۀ علامه طباطبایی، شفاء ابن سینا، اشارات و تنبیهات ابن سینا، حکمۀ الإشراق سهروردی، اسفار اربعه ملاصدرا، منظومه ملاهادی سبزواری.
نکات تکمیلی
* ما در پایان سطح اول بر مفاهیم، اصطلاحات، مسایل و ساختار کلی شاخه های مختلف علوم اسلامی احاطه نسبی داریم و می توانیم با آثار اندیشمندان اسلامی ارتباط برقرار کنیم.
* در طول دوره سطح یک، در دفتر مشق خود، مهارت استدلال به مصادر تشریع (قرآن و سنت) را جسته و گریخته تمرین کرده ایم.
* مطابق با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، مدرک سطح یک حوزوی با مدرک دانشگاهی کاردانی برابری می کند. طلاب فارغ التحصیل سطح یک، از کلیه مزایای علمی و استخدامی فارغ التحصیلان دوره کاردانی دانشگاه ها برخوردار خواهند بود.
* دارندگان مدرک سطح یک حوزه مجاز به شرکت در آزمون کارشناسی ناپیوسته تمامی رشته ها می باشند.
پس از پایان دوره سطح یک، بسیاری از مراکز تخصصی حوزه آماده پذیرش طلاب علاقمند به رشته های تخصصی ذیل هستند:
تفسیر و علوم قرآن، تاریخ اسلام، تبلیغ، حقوق و قضای اسلامی، علوم حدیث، فقه و اصول، فلسفه اسلامی، کلام اسلامی، مهدویت.
* طلاب پس از اتمام سطح یک، برای ادامه تحصیل وارد مدارس عمومی یا آزاد می شوند. یعنی مدارسی که طلاب در انتخاب استاد کاملاً آزاد هستند؛ اما شرکت آنان در امتحانات نیم سال الزامی است. این ویژگی در مدارس سطح یک به طور جدی وجود ندارد.
* طلاب پس از اتمام پایه پنجم می توانند رسماً ملبّس به لباس مقدس روحانیت شوند.
* بسیاری از گروه های جهادی تبلیغی آماده پذیرش طلاب پایه پنجم به بالا برای فعالیت هایتبلیغی در مناطق نختلف کشور هستند. فرصت مناسبی است تا ما در ایام و مناسبت های گوناگون، توانمندی های خود را در امر تبلیغ معارف دین به منصه ظهور بگذاریم.
